Kwelders en duinen

Kwelders

De kwelders in het Waddengebied zijn van nature open graslanden met habitat-specifieke planten van een grote schoonheid en diversiteit. Ze kunnen er heel verschillend uitzien: ze kunnen bloemrijk zijn, ze kunnen een mix laten zien van gespecialiseerde planten en generalisten die aan verstoorde ecologische regimes aangepast zijn of ze kunnen volledig overheerst worden door één of twee grassoorten die een monotype vegetatie vormen. Over het algemeen neemt de diversiteit toe vanaf de lage pionier-zone tot de maar zelden overspoelde bovenste kweldergordel. In zanderige kwelders en in de overgangszone naar de duinen toe zien we de grootste diversiteit. Het spectrum aan kwelderplanten is over het algemeen in zeewaartse richting beperkt doordat deze planten maar een begrensd vermogen hebben om overstromingen door zeewater te verdragen. In landwaartse richting worden ze in toenemende mate door concurrentie beperkt, vooral door schaduw van andere planten. De omvang van de Waddenzee kwelders is meer dan 400 km².

Stranden en duinen

Stranden en kustduinen vormen samen één morfogenetisch habitatsysteem. Zand van de droge delen van het strand wordt door de wind landinwaarts geblazen en door verschillende pionier planten vastgehouden. De belangrijkste duinvormende soort in de Waddenzee is het helmgras (Amenophila arenaria) met haar vermogen om met het ophopende zand mee te groeien. Maar helmgras legt het zand niet helemaal vast. Het zandtransport door de wind gaat door, zij het in een lager tempo. Het kan gebeuren dat een duin over een andere heen groeit, wat tot duinhoogten van meer dan 20 m kan leiden. Boven die hoogte wordt de wind echter te sterk voor helmgras om het zand vast te kunnen houden en er ontstaan kale wandelende duinen. Deze bewegen meestal van west naar oost als gevolg van de heersende windrichting. Wandelende duinen kunnen de lijzijde van de barrière-eilanden bereiken en daar stranden en wadplaten voorzien van nieuw zand. Ecologisch gezien zijn stranden en duinen niet alleen door het zandtransport met de andere habitats verbonden, maar vooral ook door vogels. Deze zijn afhankelijk van stranden en duinen als foerageer-, broed- en rustgebied. Meer dan 200 km² duinen zijn in kaart gebracht in het Waddengebied.

Expertgroep Kwelders en Duinen

In het kader van de Trilaterale Waddenzee Samenwerking werd de Expertgroep Kwelders en Duinen opgericht, waarin nationale coördinatoren, verantwoordelijk voor de trilaterale monitoring van kwelders en duinen, eens per jaar samenkomen. Resultaten van monitoring en projecten worden in thematische rapporten en kwaliteitsbeoordelingsrapporten (Quality Assessment reports) gepubliceerd.